Aardewerkfabriek opgericht door Herman Zaalberg senior (°1880 / +1958) in 1918 in Zoeterwoude. Eerst onder de naam ‘Pottenbakkerij De Rijn’ … nadien in 1925 overgegaan in 'n.v. De Rijn’ (juridisch minder kwetsbaar) en in 1936 vervolgens gewijzigd in ’Potterij Zaalberg’. Vanaf 1942 tot heden werden uitsluitend de Zaalberg merkstempels gebruikt.
De geschiedenis van de potterij begint reeds voor 1918. In economisch moeilijke tijden en door onvrede met zijn uitbetaald salaris bij 'Brouwers Aardewerk' ... begon Hermanus Zaalberg op de zolder van zijn kleine huisje in Leiden een draaischijf te timmeren, om daar na een lange werkdag zichzelf de kunst van het potten draaien aan te leren.
Zijn beroep was eigenlijk textiel-tekenaar, maar hij kon erg knap boetseren. In zijn keuken bouwde hij een zelfgemaakt bakoventje om er glazuurrecepten in te kunnen ontwikkelen en bakproeven uit te voeren.
In het voorjaar van 1918 begon hij met geleend geld zijn eigen bedrijfje aan de Hoge Rijndijk 12 te Zoeterwoude. Zijn elfjarige zoon Meindert werkte vanaf het begin mee.
De Zaalbergs legden zich toe op het maken van kokervormige en bolle vazen, die werden versierd met druipglazuren zoals: diepblauw, smaragdgroen en roomwit of met een als natuurlijk bedoelde ruwe structuur, eenvoudig gevormd en handgedraaid aardewerk zonder decoratie.
Verder vervaardigden zij steengoed tegeltableaus, tuinplastieken in diepe effen kleuren en gebruikskeramiek zoals koffie- en eetserviezen.
Kleinschaligheid en ambachtelijkheid bleven echter Zaalbergs kenmerk. Naast de eigen produkten werd ook werk van Chris Agterberg, Theo van Doesburg, Chris Lebeau, Jan Schonk e.a. uitgevoerd.
Meindert volgde als adolescent een opleiding aan de avondschool 'Mathesis Scientiarium Genetrix' te Leiden … voor chemie, tekenen en boetseren. Door zijn toedoen werden na 1925 behalve de bloemenwinkels ook kunstnijverheidswinkels en binnenhuisarchitecten goede klanten.
In 1937 wordt het door Hermanus gestarte bedrijf officieel aan zijn zoon Meindert overgedragen. Meindert's unica zijn simpele subtiel geglazuurde vormen. Meindert ging op zoek naar de bronnen van de zuivere vorm en structuur door het bestuderen van museumcollecties waarin met name de oude Chinese en Japanse keramiek hem kon bekoren. Zijn eerste studiereis naar Londen maakte hij op zijn achttiende, waarna hij er tot op hoge leeftijd een gewoonte van maakte om overal ter wereld keramische tradities van dichtbij te leren kennen.
In 1937 ontvangt hij een gouden medaille op de Wereldtentoonstelling te Parijs. In 1939 volgt een studiereis naar Noorwegen.
Ook vlak na WO II … toen de Nederlandse aardewerkindustrie werd verplicht om voorlopig alleen nog maar broodnodige ontbijtborden en melkbekers te produceren, wist Meindert Zaalberg zich hier aan te ontrekken door een scherpe lijn te trekken tussen artistieke creatie en industriële productie.
In de periode 1955-1965 ontstond grote vraag naar sereen aardewerk dat de rage van de Ikebana bloemsierkunst kan voeden. Juist Zaalbergs Japans aandoende vazen en kruiken leenden zich uitstekend voor het minimaal schikken van twee takken en een bloem.
Meindert Zaalberg was behalve een goede pottenbakker ook een boeiende verteller die vol enthousiasme met zijn: dia's, potten en vazen door het gehele land een avond kon verzorgen. Hij schreef dikwijls artikelen voor tijdschriften als "De vrouw en haar huis" en "Goed Wonen" over pottenbakken, de betekenis van het ambacht en over de vernieuwing van het interieur.
In 1962 wordt Potterij Zaalberg overgenomen door de twee zoons van Meindert Zaalberg met name Herman jr. en Gijsbert 'Gijb' Zaalberg. Gijb Zaalberg zou niet lang nadien als zelfstandig pottenbakker te Oosterwijk bij Leerdam van start gaan. Door schaarste aan turf en eikblokken werden in 1962 de ovens omgebouwd voor het stoken op aardgas.
Zelf verhuist Meindert Zaalberg met zijn echtgenote Truus naar Ommen, waar hij een eigen atelier begint … ‘Pottershuis Ommen’.
De unica's van Herman Jr. zijn o.a.wit geglazuurde subtiel gevormde in elkaar grijpende schalen en kommen.
In 2001 wordt de vervaardiging van gebruikskeramiek voorgoed gestaakt en werden er nog uitsluitend kostbare unica vervaardigd.
Tot op de dag van vandaag is Herman jr. Zaalberg nog actief ... in de toonzaal van de potterij aan de Hoge Rijndijk 12 te Zoeterwoude laat Herman laat zien wat hij in de laatste tijd in de oven gebakken heeft en hij houdt er regelmatig tentoonstellingen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten